|
Racz wysłuchać trosk naszych
I módl się za nami...
Dziesiątego lutego bydlęce wagony
Wywlokły z wschodnich Kresów w lodem skute strony
Północnego bieguna i śniegów Sybiru,
Pod sztychami wschodniego Heroda karnych zbirów,
Ponad dwieście tysięcy Polaków: osadników
Wojskowych, rodzin KOP-u, policjantów, leśników!
Matko - dzieci wleczonych w mróz na stację saniami [...]
10 lutego 2025 r. o godz. 11.00 przed
Pomnikiem Sybiraków na ul. Świdnickiej w
Dzierżoniowie odbyły się uroczystości
upamiętniające wydarzenia sprzed 85. lat.
Podczas wydarzenia samorząd Powiatu
Dzierżoniowskiego reprezentowali
wicestarosta dzierżoniowski Andrzej Bolisęga, który
złożył pod
pomnikiem wiązankę kwiatów.
Samorząd miasta Dzierżoniowa reprezentowali
burmistrz Dariusz Kucharski. Gminę
Dzierżoniów wójt Marcin Pięt oraz były
wicewojewoda dolnośląski, obecnie pracownik
gminy Jarosław Kresa. W uroczystości wzięli udział
między innymi: przedstawiciel Sejmu RP, partii
politycznych, związków kombatanckich i
Związku Sybiraków, szkół i służb mundurowych
oraz mieszkańcy miasta.
Równo 85. lat temu, 10 lutego 1940 roku,
doszło do masowej deportacji Polaków w głąb
Związku Radzieckiego.
W konsekwencji wydarzeń z września 1939
roku, gdy ZSRR napadł na Polskę, połowa II
Rzeczypospolitej znalazła się pod okupacją
sowiecką. Oprawcy dążyli do likwidacji
państwowości i w ramach tego rozpoczęli
deportacje Polaków na szeroką skalę. Na
początku lat czterdziestych, w latach
1940-1941 dokonano czterech zsyłek.
Historia zesłań sięga XVI wieku, pierwsi
Polacy zsyłani byli w tamte rejony w
pierwszej połowie XVII wieku, ale właściwa
historia Sybiraków zaczyna się po
konfederacji barskiej, która miała miejsce
pod koniec XVIII wieku, kolejne fale zesłań
nastąpiły w wieku XIX. Najwięcej Polaków
trafiło na Syberię w wyniku upadku powstania
styczniowego, było to prawie 17 tysięcy
osób. Od początku XX wieku liczby zsyłanych
ludzi systematycznie rosły, szacuje się, że
w tamtym czasie na Syberii przebywało ok. 50
tys. Polaków. W ZSRR Syberia była dalej
centrum zesłań. Po agresji ZSRR na Polskę
setki tysięcy polskich mieszkańców Kresów
uległo przesiedleniu.
Deportacja z okresu lat 40. XX wieku była
największą, dotyczyła około 140 tysięcy
osób, w tym głównie rodzin urzędników,
wojskowych, pracowników służby leśnej i
kolei. Kolejna, czerwcowa deportacja roku
1940 i majowa oraz czerwcowa 1941 roku miały
miejsce tuż przed inwazją Niemiec na ZSRR. W
czterech deportacjach wysiedlono łącznie
około 320 tysięcy osób, które zesłane
zostały w różne, odległe rejony, m.in. do
Obwodu Archangielskiego, Kazachstanu i na
Syberię. Ludzie ginęli w miejscu zesłania,
ale także już w transporcie, w tym wiele
dzieci, które stanowiły prawie połowę
deportowanych. Niewielu zesłanych powróciło
do ojczyzny. Część zdecydowała się zostać w
tamtych rejonach.
Dziś wspominamy wszystkich, których dotknęła
ta tragedia, wszystkich, którzy zginęli, ale
także tych, którzy tam pozostali, i tych,
którzy powrócili do Polski, a w tym przede
wszystkim naszych lokalnych Sybiraków.
Katarzyna Golec, Muzeum
Miejskie w Dzierżoniowie |
