Racz wysłuchać trosk naszych
I módl się za nami...
Dziesiątego lutego bydlęce wagony
Wywlokły z wschodnich Kresów w lodem skute strony
Północnego bieguna i śniegów Sybiru,
Pod sztychami wschodniego Heroda karnych zbirów,
Ponad dwieście tysięcy Polaków: osadników
Wojskowych, rodzin KOP-u, policjantów, leśników!
Matko - dzieci wleczonych w mróz na stację saniami [...]

W piątek, 09 lutego 2024 r. o godz. 11.00 przed pomnikiem Sybiraków na ul. Świdnickiej w Dzierżoniowie odbyły się uroczystości upamiętniające wydarzenia sprzed 84. lat. Podczas wydarzenia samorząd Powiatu Dzierżoniowskiego reprezentowali starosta dzierżoniowski Grzegorz Kosowski, który złożył pod pomnikiem wiązankę kwiatów.
Samorząd miasta Dzierżoniowa reprezentowali zastępca burmistrza Dorota Pieszczuch i przewodniczący Rady Miejskiej Andrzej Darakiewicz. W uroczystości wzięli udział między innymi przedstawiciele partii politycznych, związków kombatanckich i Związku Sybiraków, szkół i służb mundurowych oraz mieszkańcy miasta.

Już 84 lata temu, 10 lutego 1940 roku doszło do pierwszej masowej deportacji Polaków w głąb Związku Radzieckiego.
Wskutek wydarzeń rozpoczętych 17 września 1939 roku, kiedy ZSRR napadł na Polskę, ponad połowa obszaru II Rzeczpospolitej znalazła się pod okupacją sowiecką. Władze tego kraju dążyły do likwidacji wszelkich pozostałości polskiej państwowości. Temu celowi miały służyć zakrojone na szeroką skalę deportacje Polaków. W latach 1940-1941 dokonano czterech zsyłek.
Deportacja, której smutną rocznicę dziś upamiętniamy, była zdecydowanie największa i objęła około 140 tysięcy osób. Dotknęła ona przede wszystkim rodziny urzędników, wojskowych, pracowników służby leśnej i kolei. Następne wysiedlenia miały miejsce w kwietniu i czerwcu 1940 roku, a ostatnie w maju oraz czerwcu 1941 roku, tuż przed inwazją Niemiec na ZSRR. W czterech deportacjach, łącznie wysiedlono około 320 tysięcy osób. Ostateczna destynacja tych zsyłek była zróżnicowana, jednak zawsze były to nieprzyjazne miejsca, bardzo odległe od Polski miejsca. Były to między innymi obszary na północ do Obwodu Archangielskiego, Kazachstan, a często również położone jeszcze dalej na wschód bezkresne obszary Syberii. Podczas transportu jak i na samym miejscu zesłania ludzie ginęli masowo. Bardzo często umierały dzieci, które stanowiły prawie połowę ze wszystkich deportowanych. Wielu z nich niestety już na zawsze pozostało na tych terenach, choć część ludności zdołała powrócić do ojczyzny.
Pamiętajmy dziś o wszystkich, którzy ucierpieli na skutek tych nieludzkich działań. O tych, którzy zginęli w drodze lub już w docelowych miejscach deportacji. Miejmy w pamięci, także osoby, które przeżyły - tych którzy tam pozostali, a także o tych, którzy powrócili, niestety razem z bagażem strasznych doświadczeń. Zadbajmy, aby pamięć o tych tragicznych wydarzeniach przetrwała w następnych pokoleniach.
Zanim przejdziemy do dalszej części uroczystości należy też wspomnieć o naszych lokalnych Sybirakach. Obecnie w Związku Sybiraków, w naszym powiecie, jest ich niewiele ponad 100 osób. Niestety wielu z nich odeszło od nas w ostatnich latach, więc teraz bardzo proszę wszystkich o minutę ciszy im poświęconą.
Piotr Basisty Muzeum Miejskie Dzierżoniowa