anuskrypt (rękopis) tekst sporządzony ręcznie, niezależnie od rodzaju pisma, materiału pisarskiego i techniki pisania. Sztuka barbarzyńskich nomadów, którzy zdobyli Zachód, w większości dotyczy niewielkich, przenośnych przedmiotów. po przyjęciu przez te ludy chrześcijaństwa ich dekoracyjna sztuka została przetworzona w religijną, także małoformatową i przenośną - iluminowany rękopis. Ten najłatwiej dostępny i być może najpiękniejszy z wczesnośredniowiecznych przedmiotów uważany jest przez niektórych krytyków za dzieło rzemieślnicze.
Bardzo duży zbiór iluminacji manuskryptów znajduje się na witrynie http://gallery.euroweb.hu/list/zgothic.html.		Symbole czterech ewangelistów z Księgi z Kells, ok. 800, 33x24 cm.	Św. Krzysztof z Psałterza z Westminster, poł. XIIIw., 23x16 cm.
		luminacja (miniatura) wykonana ręcznie, malowana lub rysunkowa, ilustracja tekstu rękopiśmiennego. Największy rozkwit datuje się na  średniowiecze. Karol Wielki zlecił wykonanie kilku wspaniale iluminowanych Biblii. Widoczna jest w tych księgach tradycja bizantyjska, w połączeniu z elementami wczesnochrześcijańskimi, anglosaskimi i germańskimi. Powstał styl zwany karolińskim. Po wiekach bardzo silnie przemawiają do nas manuskrypty celtyckie, które powstały począwszy od V wieku w nawróconej na chrześcijaństwo celtyckiej Irlandii. Sinym piętnem zaznaczyły swoją obecność piękne rękopisy Hiszpańskie, Angielskie, Francuskie, Włoskie i innych krajów ówczesnej średniowiecznej Europy.
Św. Piotr z Psałterza z Oscott, ok. 1270, 30x19 cm.	Karta Chi-Rho z Biblii z Lindisfarne, ok. 690, 34x25 cm.	W opracowaniu strony wykorzystałem "Historię Malarstwa" autorstwa Wendy Beckett oraz "Historię Malarstwa Polskiego" autorstwa Stefanii  Krzysztofowicz-Kozakowskiej i Franciszka Stalota.